دورنمای تجارت 30میلیارد دلاری ایران و عراق

اقتصاد گردان -  اسحاق جهانگیری دیروز در حالی راهی بغداد شد که نام ایران در اتمسفر اقتصادی عراق به عنوان یکی از 3 شریک اول تجاری و اقتصادی ثبت شده است، در این بین و هر ساله بر رقم تعداد سفرهای زیارتی و گردشگری میان دو کشور نیز افزوده می‌شود، به‌طوری که شمار گردشگران عراقی که در سال گذشته از ایران دیدن کردند، از رقم 5/2میلیون نفر گذشت.

روابط اقتصادی و تجاری ایران و عراق را که از سال 2003 میلادی و بعد از سقوط رژیم بعثی صدام کلید خورد، می‌توان به دوره‌های مختلفی از جمله دوره انتظار فعال (85- 82)، دوره ساماندهی تجارت دو کشور (89 - 85)، دوره ماقبل داعش (93 - 89) و دوره سقوط قیمت نفت (95 – 93) و در نهایت دوران پساداعش تقسیم بندی کرد که در هریک از این دوره‌ها بخشی از چالش‌های پیش روی دو کشور برای توسعه اقتصادی پایدار از میان برداشته شده است. اما علی‌رغم این فضای ارتباطی سیال؛ بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اقتصاد ایران هرگز نتوانسته به اندازه دایره نفوذ سیاسی و امنیتی خود در فضای اقتصادی ایران در این کشور حضور فعال و سازنده‌یی داشته باشد و از این منظر سفر جهانگیری به عراق را می‌توان یکی از مهم‌ترین سفرهای مقامات ایرانی به این کشور ارزیابی کرد.  سفری که دامنه وسیعی از چهره‌های اقتصادی و تجار ایرانی در تیم ایران حضور دارند تا درباره راهکارهای توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور گام‌های بلندی برداشته شود. پیگیری صحبت‌های جهانگیری نیز در بدو حضور در عراق نشان می‌دهد که ایران چشم‌اندازهای تازه‌یی را برای جهش اقتصادی با همسایه غربی‌اش تدارک دیده است. دیدار و گفت‌وگو با نخست‌وزیر عراق، شرکت در نشست مذاکرات مشترک دو کشور، امضای اسناد و نشست خبری مشترک از برنامه‌های روز نخست سفر معاون اول رییس‌جمهور به عراق را تشکیل می‌داد.

گفتنی است، وزرای امور خارجه، جهاد کشاورزی و رییس کل بانک مرکزی در این سفر همراه معاون اول رییس‌جمهور هستند.

معاون اول رییس‌جمهور همچنین در بدو ورود به فرودگاه بغداد در جمع خبرنگاران اظهار داشت: ایران و عراق روابط بسیار خوبی در زمینه‌های سیاسی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارند و دو دولت و دو ملت از روابط تاریخی، فرهنگی و دینی بسیار مستحکمی برخوردارند.

جهانگیری با تاکید بر اینکه اراده دو کشور بر این است که روابط تهران و بغداد هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی گسترش پیدا کند، افزود: عراق کشور بسیار مهمی است و مردم این کشور در مقاطع مختلف نقش تاریخی ایفا کرده‌اند و دولت، مردم و مرجعیت عراق موفق شدند کشور خود را از دست گروه‌های تروریستی نجات دهند و امروز امنیت خوبی در این کشور برقرار شده و دولت عراق بر همه مسائل کشور حاکم است و فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری و کار در عراق فراهم آمده است.

معاون اول رییس‌جمهور کشورمان دیروز از سوی نخست‌وزیر عراق به صورت رسمی مورد استقبال قرار گرفت. در مراسم استقبال رسمی حیدر العبادی از اسحاق جهانگیری پس از نواخته شدن سرود ملی دو کشور، معاون اول رییس‌جمهور کشورمان و نخست‌وزیر عراق هیات‌های عالی رتبه همراه را به یکدیگر معرفی کرده و از یگان تشریفات سان دیدند.

گفتنی است، همزمان با ملاقات خصوصی معاون اول رییس‌جمهور کشورمان و نخست‌وزیر عراق، وزرای دو کشور نیز پیرامون توافقنامه‌های فیمابین گفت‌وگو خواهند کرد. پس از پایان دیدار خصوصی جهانگیری و حیدر‌العبادی، مذاکرات مشترک هیات‌های عالی‌رتبه دو کشور برگزار شد.

 اراده تهران و بغداد بر توسعه مناسبات

دو کشور است

اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور دیروز پس از ورود به فرودگاه بغداد از سوی وزیر صنایع عراق و رییس نمایندگی ایران این کشور مورد استقبال قرار گرفت.

معاون اول رییس‌جمهور همچنین در بدو ورود به فرودگاه بغداد در جمع خبرنگاران اظهار داشت: ایران و عراق روابط بسیار خوبی در زمینه‌های سیاسی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارند و دو دولت و دو ملت از روابط تاریخی، فرهنگی و دینی بسیار مستحکمی برخوردارند.

معاون اول رییس‌جمهور افزود: این سفر به دعوت نخست‌وزیر عراق انجام می‌شود و رفت و آمد هیات‌های عالی‌رتبه میان دو کشور می‌تواند به شناسایی و رفع موانع گسترش مناسبات فیمابین منجر شود.

جهانگیری با تاکید بر اینکه اراده دو کشور بر این است که روابط تهران و بغداد هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی گسترش پیدا کند، افزود: عراق کشور بسیار مهمی است و مردم این کشور در مقاطع مختلف نقش تاریخی ایفا کرده‌اند و دولت، مردم و مرجعیت عراق موفق شدند، کشور خود را از دست گروه‌های تروریستی نجات دهند و امروز امنیت خوبی در این کشور برقرار شده و دولت عراق بر همه مسائل کشور حاکم است و فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری و کار در عراق فراهم آمده است.

 رقبای اقتصادی ایران در عراق

اما علی‌رغم این مناسبات دوستانه در بخش‌های سیاسی و امنیتی؛ ایران و عراق هرگز نتوانسته‌اند در بخش‌های اقتصادی و تجاری بر اساس اهداف از پیش تعیین شده پیش بروند. حضور رقبای منطقه‌یی ایران در این کشور و برنامه‌ریزی معقول این رقبا باعث شده تا سهم ایران در تجارت با این همسایه قبلی به اندازه پیش‌بینی‌ها نباشد.

ترکیه به دلیل حضور سنتی‌اش در بازار عراق طی 15 سال گذشته، همچنان در رتبه اول تجارت با عراق حضور داشته و 22درصد سهم این بازار را به خود اختصاص داده است. خیلی‌ها باور نداشتند که ایرانی‌ها بتوانند با حضور رقیب قدرتمندی مانند ترکیه وارد بازار عراق شوند و آن هم به صورت جهشی در یک دوره 10سال بتوانند سهم قابل توجهی از این بازار را به خود اختصاص دهند.

به گفته ابراهیم رضازاده رایزن بازرگانی ایران در بغداد، ایران و چین در این 15 سال با 13 و 12 درصد، دومین و سومین شریک تجاری عراق محسوب شده‌اند و ایران به‌طور متوسط 10 تا 15 درصد از سهم بازار وارداتی عراق را به خود اختصاص داده است.

رضازاده می‌گوید: اما نکته‌یی که از نظر ناظران اقتصادی مغفول مانده، اینجاست که در سال 2015 به‌رغم افت شدید واردات عراق، سهم ایران در بازار این کشور از 15 به 19 درصد رسید و این نشانگر نقاط ممتاز و ویژه در روابط دو کشور است.

به ویژه آنکه می‌بینیم، واردات عراق در سال‌های 93 تا 95 از 51میلیارد دلار به 32میلیارد دلار کاهش یافت که دلیل آن هم کسری بودجه شدید ناشی از افزایش هزینه‌های جنگ و کاهش درآمدهای نفتی به خاطر سقوط جهانی قیمت طلای سیاه بوده است.

به گفته ناظران و تحلیلگران اقتصادی، ایران و عراق دارای روابطی ممتاز هستند که دلایل و ریشه‌های آن را باید در اشتراکات فرهنگی، مذهبی و ذائقه‌های نزدیک دو ملت به هم و ایام اربعین حسینی و نیز مرزهای مشترک طولانی جست‌وجو کرد، به‌طوری که عراقی‌ها طی این سال‌ها به مواد غذایی ایرانی از جمله لبنیات و مرغ و گوشت وارداتی از ایران عادت کرده‌اند و به کیفیت و شرعی بودن آن باور و تجارش به ایرانی‌ها اعتماد بیشتری دارند و همین است که روابط دو کشور را بی‌مانند کرده است.

از همین رو پیش‌بینی می‌شود که بعد از حضور جهانگیری در عراق و در صورت حضور حساب شده تجارت ایران، سال‌های آینده شاهد گسترش شدید حجم مبادلات دو کشور در همه زمینه‌ها باشیم و در همین راستا فعالان اقتصادی و سازمان‌های دولتی ذی‌ربط در دو کشور می‌گویند برای رسیدن حجم مبادلات تجاری ایران و عراق طی 3 تا 4 سال آینده به 30 میلیارد، تلاش می‌شود.