شکست طلسم مذاکرات فرزاد b

اقتصاد گردان -  نادی صبوری: در آستانه گذشت 3 سال از سفر هیاتی هندی به ایران که نخستین نشانه‌های تمایل دوباره هند برای توسعه میدان گازی فرزاد B در آن مشهود شد، نشانه‌ها حاکی از پیشرفت‌هایی در مذاکرات طرفین است. این مذاکرات تاکنون در بن‌بست قرار داشت اما به نظر می‌رسد با سفر حسن روحانی رییس‌جمهوری ایران به هندوستان راهی برای برون‌رفت از وضع قبلی یافت شده است. انتشار تصویری از میز مذاکره طرفین هندی و ایرانی که بیژن زنگنه وزیر نفت ایران نیز با چهره‌یی خندان در آن به چشم مى‌خورد سبب شد این احتمال که زمینه‌های توافق بر سر میدان پرمناقشه فرزاد B بین ایران و هند ایجاد شده است، قوی شود. 

در ادامه انتشار اخباری در رسانه‌های هندی مبنی بر تجدیدنظر شرکت هندی OVL بر عدد پیشنهادی برای توسعه این میدان این احتمالات را بیشتر تقویت کرد. اگرچه هنوز نکات مبهم زیادی وجود دارد اما شاید بتوان این نشانه‌ها را نخستین نشانه‌های بهبود مذاکرات در 3 سال اخیر قلمداد کرد. 

همان‌طور که انتظار می‌رفت به‌دنبال سفر بیژن زنگنه به هندوستان برای همراهی با رییس‌جمهوری در این سفر، رسانه‌های هند اخباری را در مورد مذاکرات ایران و هند در میدان گازی فرزاد B منتشر کردند. اخباری که حاوی نکاتی جدید در این زمینه بوده و نشان مى‌دهد که حضور سران دو کشور باعث شده طرفین در مواضع خود تجدیدنظر کنند.

دیروز تایمز آو ایندیا نوشت که شرکت ONGC پیشنهاد قیمت خود را برای شرکت در مناقصه میدان نفتی «آزادگان جنوبی» ارائه خواهد کرد. البته احتمالا هندی‌ها در استفاده از اسم «آزادگان جنوبی» دچار اشتباه شده‌اند چراکه طبق اظهارنظر مسوولان شرکت ملی نفت ایران، میدان نفتی آزادگان این‌بار قرار است به‌صورت یکپارچه که شامل دو قسمت «جنوبی» و «شمالی» است، واگذار شود.

اما فارغ از این مساله در ادامه خبری که در تایمز آو ایندیا منتشر شده، آمده است که شرکت

ONGC  videsh موسوم به OVL برای برنده شدن در مناقصه این میدان با شرکت‌های بزرگی چون شل، پتروناس و گازپروم رقابت خواهد کرد.

اما پس از اشاره به این موضوع، این رسانه انگلیسی‌زبان هندی نوشته است که این شرکت روی پیشنهاد هزینه 6.2 میلیارد دلاری برای توسعه میدان گازی فرزاد B نیز کار خواهد کرد. ایران تاکنون بارها گفته بود که از مدل مالی هند برای توسعه این میدان راضی نیست.

OVL یکی از 34 کمپانی‌ نفتی به‌شمار می‌رود که سال گذشته از سوی شرکت ملی نفت ایران برای حضور در مناقصات قراردادهای جدید نفتی مورد تایید قرار گرفت.  تایمز آو ایندیا که تاکنون نیز گزارش‌های مختلفی را در مورد وضعیت مذاکرات ایران و هند در این میدان گازی نوشته است در گزارش دیروز خود به این مساله اشاره کرده که پیشنهاد 11 میلیارد دلاری شرکت OVL شامل توسعه میدان گازی فرزاد B و همچنین ساخت زیرساخت‌های صادرات گاز این میدان بوده است که به‌دلیل اختلاف در قیمت گاز مورد توافق قرار نگرفته و مانع از این می‌شود که ایران امتیاز توسعه این میدان گازی مشترک با عربستان را به شرکت OVL واگذار کند.

در ادامه این خبر نوشته شده است که OVL با مشاهده این نکته که مذاکرات در آستانه فروپاشی قرار دارند، پیشنهاد داده است که صرفا بخش توسعه این میدان گازی را با 6.2 میلیارد دلار پیش ببرد و نقشی را در بازاریابی برای گاز تولیدی از این میدان نداشته باشد. درواقع شرکت OVL،  6 میلیارد دلار برای توسعه میدان و 5 میلیارد دلار بابت ساخت تاسیسات صادرات گاز مایع درنظر گرفته بود که در ادامه موضوع ساخت تاسیسات صادرات گاز منتفی می‌شود.

تایمز آو ایندیا در ادامه به نقل از منبع نامشخص اعلام می‌کند که ایران گفته است هزینه توسعه میدان نباید بیشتر از 5.5 میلیارد دلار باشد.

آن‌طور که چند رسانه بین‌المللی از جمله رویترز گزارش داده‌اند، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران پس از دیدار با پرادهان وزیر نفت هند گفته است که به امضای یک توافقنامه درخصوص اعطای حق توسعه میدان گازی فرزاد B به شرکت OVL که در واقع برای نخستین‌بار آن را کشف کرده است، «خوش‌بین» است.

رسانه‌های هند همچنین نوشته‌اند که تیمی شامل مقامات شرکت OVL در این هفته به تهران می‌آیند تا در مورد میدان گازی فرزاد B مذاکره کنند.

اما شاید باید پاسخ این پرسش که چه عاملی توانسته قفل این مذاکرات را بشکند باید در توافقاتی که دو کشور در حضور عالی‌ترین مقامات اجرایی به آن دست یافته‌اند، جست. طبق خبری که در رویترز منتشر کرده است ایران و هند توانسته‌اند با گرفتن و دادن امتیازهای متقابل در فروش نفت و میدان گازی فرزاد B یکدیگر را راضی کنند. در حالی که تایمز آو ایندیا دیروز نوشت که شرکت OVL قرار است روی عدد پیشنهادی برای توسعه فرزاد B کار کند، اخبار منتشر شده از دیگر جنبه‌های مذاکرات وزرای نفت ایران و هند از این حکایت دارد که ایران تخفیف‌هایی را در فروش نفت به هند درنظر خواهد گرفت.  هند در چند ماه اخیر بارها ایران را تهدید کرده بود که در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات برای توسعه میدان گازی فرزاد B واردات نفت خام خود از ایران را کاهش خواهد داد. ایران در مقابل زبان «تهدید» را زبان خوبی در مذاکرات بین‌المللی توصیف نکرده بود اما خود با کشیدن پای «گازپروم» به معادله فرزاد B این اقدام هندوستان را بی‌پاسخ نگذاشت.

رویترز دیروز نوشت که تهران پیشنهاد کرده که اگر هند خرید نفت خود از این کشور را افزایش ‌دهد، تخفیف کرایه حمل نفت به سواحل هند را افزایش می‌دهد. در بخش دیگری از این خبر آمده است که در سال مالی 2018-2017 تهران میزان تخفیف ارائه شده در فروش نفت را از 80درصد به 62درصد این فرمول کاهش داد، اما به گفته 3 منبع آگاه، این پیشنهاد دوباره و مشروط به اینکه پالایشگاه‌های هند خرید نفت از ایران را افزایش دهند، مطرح شده است.

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران نیز پس از دیدار با وزیر نفت هند به خبرنگاران گفت: «شرکت‌های دولتی هند قرار است سطح خرید نفت خود از ایران را افزایش دهند.» طبق اظهارات زنگنه در سال مالی 2019-2018 پالایشگاه‌های هند روزانه 500 هزار بشکه نفت خام از ایران خریداری خواهند کرد. این رقم طبق خبر تایمز آو ایندیا 25درصد بیشتر از سطح فعلی واردات نفت خام هندی‌ها از ایران به‌شمار مى‌رود که روزانه 370هزار بشکه است.

 دور جدید مذاکرات

اما در حالی رسانه‌های هندوستان از تجدیدنظر شرکت OVL روی پیشنهاد 6.2 میلیارد دلاری برای توسعه میدان فرزاد B نوشته‌اند که چندی پیش وزیر نفت ایران اعلام کرده بود که هند باید نحوه مصرف گاز تولیدی از این میدان را مشخص کند و در غیر این حالت این معامله برای ایران سودی نخواهد داشت.

پیش از این و دی ماه سال گذشته محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در تشریح برخی دلایل حصول نشدن توافق در میدان گازی فرزاد B میان ایران و هند به «تعادل» گفته بود: «میدان گاز فرزاد B به لحاظ ترکیبات مخزن با پارس‌جنوبی متفاوت است. این میدان شامل میعانات گازی نیست که عایدات آن را در مقایسه با عایدات پارس‌جنوبی کاهش می‌دهد. درنهایت نیز توسعه این میدان از توسعه پارس‌جنوبی پیچیده‌تر است.  او در آن زمان گفته بود که هند به‌دلیل عدم آشنایی با قراردادهای جدید نفتی ایران، خواهان مواردی است که اساسا در این چارچوب وجود ندارد. او برای مثال به این مساله اشاره کرد که شرکت  OVL خواستار نرخ بازگشت سرمایه بالایی است در حالی که اساسا این نرخ در قراردادهای IPC تعریف نشده است. مشکین‌فام در آن زمان گفته بود که به همین دلیل حتی احتمال منتفی شدن مذاکرات هند و ایران به‌طور کلی نیز وجود دارد.

هندی‌ها 31 فروردین ماه 1394 به‌عنوان نخستین‌ هیات‌های بین‌المللی برای استفاده از موقعیت برجام وارد ایران شدند و در همان زمان بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی مهم‌ترین هدف هند از این حضور را کسب امتیاز توسعه میدان گازی فرزاد B توصیف کردند. «تعادل» در آن زمان در گزارشی با عنوان «خیز هند برای حضور در فرزاد B» به این مساله توجه کرده و نوشت که اگرچه مذاکرات در ظاهر حول محور صنعت پتروشیمی ایران صورت گرفته اما هدف هند میدان گازی فرزاد B است. اکنون چنانچه طبق شواهد ایران و هند توانسته باشند به توافقی ابتدایی در زمینه میدان فرزاد B دست پیدا کنند، باید بیش از هر چیز به اصرار و ممارست هند طی چند سال اخیر برای حضور در این میدان توجه کرد.

میدان گازی فرزاد B در سال 2008 در بلوک فارسی از سوی کنسرسیومی به رهبری شرکت «او‌ام‌وی» کشف شد. میزان ذخایر گاز در جای این میدان 7.21 تریلیون فوت مکعب است که 5.12تریلیون فوت مکعب از آن قابل برداشت خواهد بود. میدان گازی حصبه، مشترک با این میدان در عربستان‌سعودی تنها نزدیک به 3 تریلیون فوت مکعب گاز قابل برداشت دراختیار دارد. با وجود این، این عربستان است که تاکنون در برداشت از این میدان توفیق داشته است. وب‌سایت انرژی آف‌شور تودی در تاریخ 23 مارس سال 2016 میلادی نوشت که شرکت آرامکو سعودی، موفق به تولید روزانه  2.5 میلیارد مترمکعب گاز از این میدان شده است.