معرفی خریداران ارز به سازمان امور مالیاتی

اقتصادگردان- گروه بانک و بیمه، احسان شمشیری

به طوری که صرافی‌های پایتخت هر دلار امریکا را با ۱۰۷تومان افزایش نسبت به روز شنبه 4825تومان فروختند. همچنین هر یورو با ۶۹ تومان رشد نسبت به روز شنبه ۶ هزار و ۷۳تومان و هر پوند نیز در مدت مشابه با ۸۳ تومان افزایش ۶ هزار و ۸۸۰ تومان داد و ستد شد.

به گزارش«تعادل» روز دوشنبه 23بهمن 96 نرخ اونس جهانی طلا به 1318دلار رسید و روند افزایشی دارد و متاثر از افزایش نرخ دلار، نرخ طلا و سکه نیز افزایش داشت و در نتیجه در بازار آزاد هر قطعه سکه تمام بهار آزادی با ۲۴هزار تومان افزایش نسبت به روز شنبه یک میلیون و ۵۶۴ هزار تومان فروخته شد. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید نیز در مدت مشابه شاهد رشد ۲۵هزار و ۵۰۰ تومانی بود و یک میلیون و ۵۱۲ هزار تومان داد و ستد شد. سکه نیم بهار آزادی با ۷هزار و ۵۰۰ تومان رشد نسبت به روز شنبه ۷۶۸هزار و ۵۰۰ تومان به فروش رسید و ربع بهار آزادی نیز با ۳هزار تومان افزایش ۴۶۰هزار و ۵۰۰ تومان معامله شد.

قیمت سکه گرمی نیز در بازار آزاد با ۴هزار و ۵۰۰ تومان رشد نسبت به روز شنبه ۳۰۶هزار تومان بود. هر گرم طلای ۱۸عیار نیز با دو هزار و ۹۴۰تومان افزایش ۱۵۱هزار و ۵۴۰ تومان ارزش‌گذاری شده بود.

 ارز مداخله‌ای 4779 تومان

ارز مداخله‌یی بانک مرکزی به قیمت 4779 تومان از طریق صرافی‌ها عرضه و مطابق روزهای قبل در مقابل صرافی‌های عرضه‌کننده صف‌ تشکیل شد که البته به نظر می‌رسید به تعداد افراد در صف افزوده شده است چون به دامنه صفوف چند متری اضافه شده بود.

اما در این بین نبش خیابان منوچهری غوغا بود. دلالان و افراد عادی آنچنان در کنار صرافی‌های جنب پاساژ افشار و در آن میدانک معروف تجمع کرده‌اند که به سختی می‌شود از بین جمعیت عبور کرد.

عجیب است که بانک مرکزی تقریبا هر روز در حال عرضه ارز به بازار است اما همزمان هر روز هم قیمت ارز بالا می‌رود و معلوم نیست نقطه توقف بهای ارز دقیقا کجاست؟ متاسفانه طولانی شدن روند صعودی قیمت‌ها سرمایه‌ها و نقدینگی در سایر بازارها را به سمت بازار ارز می‌کشاند و در آن شرایط هر قدر ارز به بازار تزریق شود، بلعیده می‌شود و اقتصاد با تقاضای سیری‌ناپذیر سوداگری ارزی مواجه خواهد شد.

در چند روز گذشته نوسانات نرخ ارز افزایش یافته و بازار ارز روزهای ملتهبی را پشت سر می‌گذارد. برخی کارشناسان بازار ارز معتقدند: اشتباه محاسباتی بانک مرکزی دلار را گران کرده است زیرا مسوولان بانکی و ارزی کشور دچار یک اشتباه محاسباتی در یکسان‌سازی نرخ ارز شده‌اند که بیش از سفته‌بازی، تقاضای فصلی و عوامل خارجی موثر بوده است. زیرا اگر به روند قبلی یعنی تامین نیاز واردات از ارز مبادله‌یی ادامه می‌دادند، بخش عمده تقاضا برای ارز به سمت روپیه، روبل، لیر، درهم و یوآن هدایت می‌شد اما حالا با حذف ارز مبادله‌یی، عمده تقاضا به سمت دلار رفته و در نتیجه نرخ سایر ارزها و سکه و طلا نیز متاثر از دلار بالا رفته است چون همه ارزها به دلار قفل شده و حذف ارز مبادله‌یی عملا رشد نرخ سایر ارزها و دلار را به همراه دارد.

این درحالی است که اقتصاد ایران در تحریم مبادلات دلاری قرار دارد و یکسان‌سازی نرخ ارز و حذف ارزهای مبادله‌یی عملا باعث شده که فشار تحریم دلاری بیشتر خود را نشان دهد. بر این اساس اگر بانک مرکزی و دولت بخش عمده واردات کالا و تقاضای ارز را به سمت ارزهای مبادله‌یی هدایت کند، باعث خواهد شد که فشار تقاضا در بازار دلار کاهش یابد.

یکی از کارشناسان در این زمینه گفت: وقتی 60 درصد کالاهای مشمول ارز مبادله‌یی حذف می‌شود، تقاضا برای ارزهای غیردلاری مانند ین، یوآن، روپیه و... در تخصیص ارز مبادله‌یی کاهش یافته و تقاضا برای ارز آزاد یا متقاضی بیشتر می‌شود و وارد‌کننده ترجیح می‌دهد که از دلار استفاده کند و همین موضوع باعث رشد شدید تقاضا برای دلار و به جهش نرخ ارز در بازار منجر می‌شود.

اما به طور کلی اثر نرخ تورم، رشد اقتصادی، نرخ سود بانکی، درآمد نفت، کسری تراز عملیاتی صادرات و واردات، کسری بودجه، درآمدهای مالیاتی، انتخابات امریکا، نرخ بهره امریکا، قاچاق کالا در ایران و تقاضای بالای 15تا 20میلیارد دلاری آن ورود بانک‌ها به خرید و فروش ارز، بخشنامه بانک مرکزی و دستورالعمل دولت، یکسان‌سازی ارز و اخبار متعدد آن و نحوه اجرای آن و... از عوامل بنیادین و فصلی موثر بر رشد نرخ ارز است

عوامل بنیادین روند بلندمدت نرخ‌های برابری پول کشورها را تعیین می‌کند؛ اگر در کشوری نرخ رشد اقتصادی کاهش و نرخ تورم افزایش یابد عرضه پول داخلی آن کشور به دلیل سیاست‌های انبساطی پولی افزایش می‌یابد. اگر کسری بودجه دولت افزایش یا کسری تجارت خارجی در آن افزایش یابد در آن صورت ارزش پول آن کشور در مقابل سایر پول‌ها کاهش خواهد یافت.

در سال‌های پس از بحران ارزی 1390و 1391 به خصوص در ماه‌های اخیر برخی از روندهای اقتصادی نقش اساسی در شکل‌گیری زمینه‌های کاهش ارزش پول ملی داشته‌اند و در سال‌های اخیر این متغیرها جز نرخ تورم همگی در جهت کاهش ارزش پول ملی بوده است.

 عامل انتظارات افزایشی نرخ ارز

ابوذر نجمی، کارشناس بازار ارز در ارتباط با وضعیت این روزهای دلار به خبرنگار ما گفت: هم‌اکنون به دلیل محدودیت در نقل و انتقالات مالی ایران با سایر کشورها همچنین کمبود منابع بانک مرکزی در بخش حواله و اسکناس باعث شده تا تب ذخیره‌گیری دلار به خصوص اسکناس در کشور شکل بگیرد.

وی افزود: مردم هم‌اکنون با هدف کسب سود و حفظ ارزش دارایی‌های خود اقدام به خرید می‌کنند، زیرا در بخش تقاضای وارداتی نیز اتفاق خاصی رخ نداده است

وی تصریح کرد: در شرایطی که نرخ سود بانکی به صورت دستوری پایین آمده و سود دیگر بازارها پایین و پرریسک است، مردم عادی هم به صف متقاضیان خرید دلار اضافه شده‌اند به‌طور کلی پایین بودن بازده دارایی‌ها در بازارهایی مثل بورس و سپرده‌گذاری باعث چنین وضعیتی شده است حال هر قدر هم بانک مرکزی دستورالعمل بدهد و سازمان امور مالیاتی بخشنامه صادر کند، نمی‌توانند این موضوع را کنترل کنند زیرا شاهد افزایش بیش از پیش دلار به صورت روزانه هستیم.

ابوذر نجمی گفت: ما در شرایط دوره تعطیلات سال نو میلادی چین قرار داریم و صادر‌کنندگان ما هم در آنجا دلار دارند و ارزآوری زمان‌آور است.

وی تاکید کرد: موضوعی که بیش از هر عامل دیگری باعث نگرانی است، بحث انتظارات افزایشی نرخ ارز است و چون دلار قدرت نقدشوندگی بالایی دارد باعث افزایش بیشتر آن می‌شود.

وی گفت: روی نرخ ارز بازار حواله تاثیر بیشتری از بازار اسکناس دارد و الزاما با هم هماهنگ نیست. هم‌اکنون نرخ اسکناس باعث بالا رفتن قیمت دلار است و در گذشته چنین تقاضایی نداشتیم. پس در واقع این تقاضای مردم است که باعث افزایش نرخ شده است و همان‌طور که هفته پیش یکی از نمایندگان مجلس گفته بود، شرکت‌های دولتی و سرمایه‌گذاری وارد بازار خرید و فروش ارز شده‌اند، این موضوعات از عوامل مهم رشد تقاضای افسارگسیخته دلار در شرایط کنونی اقتصاد ایران است.

 صف تقاضا برای ارز مداخله‌ای بانک مرکزی

با وجود اینکه تصور می‌شد، عرضه ارز بانک مرکزی به بازار از کانال صرافی‌ها التهاب بازار ارز را به آرامش تبدیل می‌کند، اما بازار همچنان با پدیده نوسان نرخ‌ها و صف متقاضیان خرید ارز مداخله‌یی که عمدتا دلالان خرده‌پا هستند، روبه‌روست.

بازار ارز در چند روز اخیر با افت و خیزهای متعددی مواجه بود تا جایی که بهای ارزهای مهم در یک روز 100 و حتی 200 تومان کاهش می‌یافت و در روز بعد در همان سطح رشد می‌کرد. روز گذشته هم برخلاف افت شدید قیمت در روز پنج‌شنبه، نرخ دلار از 4700 تومان عبور کرد. بهای یورو، پوند و درهم هم با رشدهای قابل توجه روبه‌رو بودند.

بانک مرکزی به روال هفته‌های گذشته به وسیله برخی صرافی‌ها به بازار ارز تزریق کرد و باز هم متقاضیان خرید دلار که عمدتا با هدف دلالی‌های خرد در این صف‌ها حاضر می‌شوند، جلو صرافی‌های عرضه‌کننده صف کشیدند. در حالی که بانک مرکزی معمولا ارز مداخله‌یی را با 40-30 تومان زیر قیمت بازار عرضه می‌کرد، روز گذشته ارز مداخله‌یی به قیمت 4599تومان عرضه شد که حدود 130 تا 140 تومان پایین‌تر از نرخ بازار بود، در عین حال این عرضه منجر به کاهش نرخ دلار از کانال 4700تومان نشد. نکته عجیب تحولات بازار ارز در این روزها تغییرات نرخ بازار، با وجود ثابت بودن عرضه ارز بانک مرکزی است. بانک مرکزی در این مدت تقریبا در اغلب روزها ارز مداخله‌یی به بازار عرضه کرده است، اما بعضی روزها نرخ کاهش یافته و در برخی روزهای دیگر افزایش یافته است.

حضور افراد عادی، خانواده‌های نگران از کاهش ارزش دارایی و افراد فرصت‌طلب برای کسب سود از تلاطمات بازار پدیده‌یی است که هر چه زمان می‌گذرد بیشتر در بازار نمایان می‌شود. روز گذشته هم ترکیب اشاره شده در صفوف شکل گرفته در مقابل صرافی‌ها به راحتی قابل مشاهده بود. مسوولان ارزی و اقتصادی کشور در مصاحبه‌ها و صحبت‌های خود بارها از کاهش نرخ ارز صحبت کرده‌اند اما ارز در این مدت نه تنها کاهشی نداشته بلکه مدام دامنه‌های جدید قیمت را فتح می‌کند. تحولات عجیب و پی در پی بازار ارز در این روزها، حتی پیش‌بینی قیمت برای روز بعد یا چند روز آینده را سخت کرده است و معلوم نیست این تلاطمات در بازار تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.

 پیشنهاد ارزی معاون وزیر اقتصاد

این در حالی است که هفته گذشته معاون امور بانک، بیمه و شرکت‌های وزارت اقتصاد با بیان اینکه نرخ ارز محاسباتی بودجه باید به یورو تغییر کند، اعلام کرد: امریکا به کشورهای اروپایی و آسیایی فشار می‌آورد و این کشورها نیز جرات نمی‌کنند، کار انجام دهند. معاون امور بانک، بیمه و شرکت‌های وزارت اقتصاد یکی از اقدامات ریشه‌یی را تغییر ارز مبادلات و معاملات کشور دانست و افزود: مبنای فعالیت‌های اقتصادی باید یورو باشد که اکنون نیز بیشترین معاملات با یورو انجام می‌شود، اما متاسفانه شاخص همچنان دلار است و با تحریم‌های امریکا هیچ بانکی عملیات دلاری نمی‌تواند، انجام دهد و اصلا نباید عملیات دلاری داشته باشیم. ندیمی‌بوشهری با تاکید بر اینکه ۸۰درصد مردم نگاهشان به دلار است و حتی نمی‌دانند یورو چه قیمتی دارد، بیان داشت: مبنای ارز عملیات و فعالیت‌های بزرگ کشور با یوروست، اما اثر دلار در بازار و میان افراد بیشتر است که باید اصلاح شود.

وی در پاسخ به این سوال که شما از مردم توقع دارید مبنای کار را یورو قرار دهند، اما ارز محاسباتی در بودجه دولت دلار است، چگونه می‌توان چنین توقعی داشت، عنوان کرد: بله، یکی از مباحث همین است، چرا باید در بودجه به دلار کار داشته باشیم. نفت را به دلار نمی‌فروشیم. درست است که قیمت نفت را در دنیا با دلار محاسبه می‌کنند، اما قراردادهای نفتی ما با یوروست. معاون وزیر اقتصاد در خصوص پیمان‌های پولی دوجانبه گفت: در انعقاد این پیمان‌ها خیلی موفق نبودیم، اما برای تحقق آن تلاش شده است. ندیمی‌بوشهری در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود، پول نفت به داخل کشور نمی‌آید و مجبوریم کالا در قبال آن وارد کنیم، با رد آن بیان داشت: برای نقل و انتقال پول مشکلات داریم. با امریکا معامله نداریم؛ با این حال آنها به نظام بانکی، بازرگانی و دیگر بخش‌های کشورهای اروپایی و آسیایی فشار می‌آورند و این کشورها نیز جرات نمی‌کنند، کار انجام دهند. این همه کالا وارد کشور می‌شود، اما این‌گونه نیست که نفت در مقابل کالا به ما می‌دهند، بلکه پول نفت به حساب‌های ما واریز می‌شود و برای خرید کالا پول آن را می‌دهیم، منتها نقل و انتقال پول سخت است و فشار می‌آورند. وی در مورد راهکار حل مشکلات ارزی خاطرنشان کرد: با یک سری کشورهایی که رابطه بهتری داریم، فضا را باز می‌کنیم تا مشکل کاهش یابد و به هر حال مملکت اداره می‌شود.

 بحران‌های ارزی

یکی دیگر از عوامل موثر در بازار ارز، تحولات خارجی و نرخ برابری ارزهای معتبر جهان است. در شرایطی که شاهد وضعیت وخیم اقتصادی و ارزی ونزوئلا و بحران مالی و ارزی در جنوب شرق آسیا و روسیه در سال‌های اخیر بوده‌ایم، طبیعی است که نرخ‌های جهانی و تقاضا برای دلار و سایر ارزها نیز تحت تاثیر قرار گیرد.

 بحران‌های مالی و ارزی عموما حاصل تشکیل حباب در دارایی‌ها هستند البته سیاست‌های اشتباه ارزی و پولی بانک‌های مرکزی نیز در این حوزه تاثیرگذار هستند و از دولت‌ها و بانک‌های مرکزی خواسته شده هنگام تدوین سیاست‌های کلان اقتصادی و پولی به واقعیت‌های اقتصاد جهان و روندهایی که در بازارهای ارز و نرخ‌های بهره در دیگر کشورها وجود دارد توجه کنند، زیرا درهم تنیدگی اقتصاد جهان سبب می‌شود هر اقدام بانک مرکزی بر اقتصادهای دیگر و شرایط بازارهای ارز در دیگر نقاط جهان تاثیرگذارد.