ارز مداخله اي 4779 تومان، حبس اسكناس دلار در خانه هاي ايرانيان

اقتصاد گردان  - احسان شمشيري:

 روز دوشنبه 23 بهمن 96 قیمت انواع سکه در بازار تهران در حالی با رشد محسوس همراه بود که نرخ دلار، یورو و پوند نیز افزایش یافت. بطوريكه صرافی‌های پایتخت هر دلار آمریکا را با ۱۰۷ تومان افزایش نسبت به روز شنبه 4825 تومان فروختند. همچنین هر یورو با ۶۹ تومان رشد نسبت به روز شنبه ۶ هزار و ۷۳ تومان و هر پوند نیز در مدت مشابه با ۸۳ تومان افزایش ۶ هزار و ۸۸۰ تومان داد و ستد شد

نرخ اونس جهاني طلا به 1318 دلار رسيد و روند افزايشي دارد و متاثر از افزايش نرخ دلار، نرخ طلا و سكه نيز افزايش داشت و در نتيجه در بازار آزاد هر قطعه سکه تمام بهار آزادی با ۲۴ هزار تومان افزایش نسبت به روز شنبه یک میلیون و ۵۶۴ هزار تومان فروخته شد. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی نیز در مدت مشابه شاهد رشد ۲۵ هزار و ۵۰۰ تومانی بود و یک میلیون و ۵۱۲ هزار تومان داد و ستد شد. سکه نیم بهار آزادی با ۷ هزار و ۵۰۰ تومان رشد نسبت به روز شنبه ۷۶۸ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش رسید و ربع بهار آزادی نیز با ۳ هزار تومان افزایش ۴۶۰ هزار و ۵۰۰ تومان معامله شد.

قیمت سکه گرمی نيز در بازار آزاد با ۴ هزار و ۵۰۰ تومان رشد نسبت به روز شنبه ۳۰۶ هزار تومان بود. هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با دو هزار و ۹۴۰ تومان افزایش ۱۵۱ هزار و ۵۴۰ تومان ارزش‌گذاری شده بود.

ارز مداخله اي 4779 تومان 

ارز مداخله‌ای بانک مرکزی به قمیت 4779 تومان از طریق صرافی‌ها عرضه می‌شود و مطابق روزهای قبل در مقابل صرافی‌های عرضه کننده صف‌ تشکیل شده است که البته به نظر می‌رسید امروز به تعداد افراد در صف افزوده شده است چون به دامنه صفوف چند متری اضافه شده بود.

اما در این بین نبش خیابان منوچهری غوغاست. دلالان و افراد عادی آن چنان در کنار صرافی‌های جنب پاساژ افشار و در آن میدانک معروف تجمع کرده‌اند که به سختی می‌شود از بین جمعیت عبور کرد.

عجیب است که بانک مرکزی تقریبا هر روز در حال عرضه ارز به بازار است اما همزمان هر روز هم قیمت ارز بالا می‌رود و معلوم نیست نقطه توقف بهای ارز دقیقا کجاست؟ متاسفانه طولانی شدن روند صعودی قیمت‌ها سرمایه‌ها و نقدینگی در سایر بازارها را به سمت بازار ارز می‌کشاند و در آن شرایط هر چقدر ارز به بازار تزریق شود، بلعیده می‌شود و اقتصاد با تقضای سیری‌ناپذیر سوداگری ارزی مواجه خواهد شد

نامه سيف به تقوی نژاد: مشخصات خریداران ارز به سازمان امور مالیاتی ارسال شد

رییس کل بانک مرکزی در نامه ای به رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور ضمن معرفي خریداران عمده ارز به همراه میزان دلار خریداری شده از ابتدای سال جاری تا ۱۷ دی ماه، خواستار رسیدگی به مبادلات این اشخاص و اقدام لازم در خصوص وصول مالیات‌های متعلقه شد.

متن نامه ولی اله سیف به شرح زیر است: جناب آقای تقوی‌نژاد معاون محترم وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور؛ احتراماً، پیرو مکاتبات پیشین منتهی به نامه شماره ۱۰۰۵۵۶‏‏‏/۹۶ مورخ ۰۷‏‏‏/۰۴‏‏‏/۱۳۹۶ موضوع گردآوری و ارسال اطلاعات خریداران عمده دلار به استحضار می‌رساند، با عنایت به لزوم استقرار ثبات در بازار ارز، استمرار روند معرفی خریداران موصوف در راستای اجرای سیاست‌های کنترل بازار ارز و با هدف جلوگیری از اقدامات سوداگرانه و فعالیت‌های دلالی که منجر به کتمان درآمد واقعی و فرار مالیاتی می شود، بانک مرکزی به منظور ارتقاء سطح تعاملات خود با آن سازمان تا سر حد امکان و شناسایی و وصول دقیق درآمدهای مالیاتی دولت، ضمن ردیابی و تشخیص دلالان ارزی، اقدام به استخراج و ارائه اطلاعات این اشخاص کرده است.

بر همین اساس و بنا بر نتایج حاصل از بررسی‌های صورت گرفته در ارتباط با مبادلات ارزی در دوره زمانی مربوط به ابتدای سال جاری لغایت ۱۷‏‏/۱۰‏‏/۱۳۹۶، حجم بسیار زیادی از مبادلات دلار به نام اشخاص معدودی ثبت شده که به پیوست مشخصات هویتی به همراه میزان دلار خریداری شده توسط ایشان ارسال می شود. لذا خواهشمند است دستور فرمایند، پس از رسیدگی به مبادلات اشخاص مذکور، اقدامات لازم در خصوص وصول مالیات‌های متعلقه صورت پذیرد.‏‏

دلايل غيراقتصادي رشد نرخ ارز 

به اعتقاد برخی منابع خبری، افزایش قیمت دلار امریکا در بازار برخلاف کسانی که می‌پندارند این موضوع اقتصادی است، یک حرکت سیاسی صرف است که تاثیر اقتصادی پیدا کرده است. بنا بر این گزارش به فروش اموال ایرانیان مقیم خارج در داخل و تبدیل آن به ارز، برخوردهای سیاسی با ریال ایران در برخی از صرافی‌های منطقه و متعاقب آن اثر روانی در داخل ‌بستگی پیدا کرده است. در همین حال تمامی صرافی‌ها هم براساس دستور بانک مرکزی و کنترل بازار ارز،از فروش دلار بانکی به دلالان خودداری می‌کنند. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما بر این اساس افرادی که به صورت متوالی یا به میزان بیش از ۱۰هزار دلار اقدام به دریافت دلار بانکی کنند به عنوان دلال توسط صرافی‌ها شناخته می‌شوند و آنها نباید ارز را به این افراد بفروشند.

در همین حال معصومه آقاپورعلیشاهی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی از نوسان ۵ درصدی قیمت دلار در یک روز انتقاد کرد و در گفت‌وگو با خانه ملت درخصوص تحولات بازار ارز گفت: برخی از عوامل داخلی روی افزایش قیمت دلار تاثیرگذار بوده است که می‌توان به بالا بودن میزان نقدینگی در کشور اشاره کرد. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: حجم بالای نقدینگی در کشور به سمت بازار سرمایه و مسکن هدایت نمی‌شود و این میزان بالای نقدینگی در جامعه روی رشد تقاضای کاذب در بازار ارز تاثیرگذار خواهد بود. نماینده شبستر در مجلس افزود: با افزایش تقاضا برای خرید ارز به طور بدیهی تعادل در بازار با مساله روبه‌رو می‌شود به نحوی که در مدت اخیر حتی در یک روز نیز نرخ ارز حدود 5 درصد نوسان روبه‌رو شده که این میزان نوسان قیمتی در یک روز غیرقابل قبول است. نوسانات بالای ارزی در مدت اخیر تبعات خوبی در اقتصاد کشور ندارد در این راستا باید به عوامل داخلی و بیرونی رسیدگی شود.

آقاپور‌علیشاهی ادامه داد: در ورود ارز به کشور مشکلاتی وجود دارد و بعد از اینکه قانون مالیات بر ارزش افزوده در کشور امارات مصوب شد، هزینه انتقال ارز از این کشور بالا رفته است. آقاپورعلیشاهی با اشاره به نقش صرافی‌های خارجی در افزایش قیمت دلار در مدت اخیر تصریح کرد: بخشی از ارز کشور از طریق اربیل در اقلیم کردستان عراق به ایران وارد می‌شد اما دست‌های پنهان و دلال‌های بین‌المللی باعث شده‌اند، آربیتراژ ارزی صورت بگیرد به نحوی که عواملی در ایران وجود دارند که برای تعدادی صرافی در خارج از کشور ارز خریداری می‌کند تا ارزهای خریداری شده به اربیل عراق برود تا دلالان بین‌المللی با استفاده از مکانیسمی از تبدیل نرخ ارز منتفع شوند.

وی با بیان اینکه در ورود و خروج ارز مشکلاتی وجود دارد، گفت: وجود تقاضاهای کاذب برای ارز و محدودیت در عرضه ارز، بازار را تحت تاثیر قرار داده و باعث تورم افسارگسیخته در بازار ارز شده است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی یادآور شد: باید مسوولان تصمیمات جدی درخصوص موضوعاتی مانندFATF و پالرمو اتخاذ کنند چراکه باید شرایطی فراهم شود تا هزینه معاملات ارزی که در مهار تورم در بازار ارز موثر است، کاهش یابد.

گفتنی است، آربیتراژ ارز به این معناست که شخصی با خرید ارز در یک بازار سریعا آن را به بازاری که ارزش آن کمی گران‌تر است، حواله می‌کند و با این کار از تفاوت نرخ ارز استفاده و منتفع می‌شود. 

در چند روز گذشته نوسانات نرخ ارز افزايش يافته و بازار ارز روزهاي ملتهبي را پشت سر مي‌گذارد برخي كارشناسان بازار ارز معتقدند: اشتباه محاسباتي بانک مرکزی، دلار را گران کرده است زيرا مسوولان بانكي و ارزي كشور دچار يك اشتباه محاسباتي در يكسان‌سازي نرخ ارز شده‌اند كه بيش از سفته‌بازي، تقاضاي فصلي و عوامل خارجي موثر بوده است. زيرا اگر به روند قبلي يعني تامين نياز واردات از ارز مبادله اي ادامه مي دادند بخش عمده تقاضا براي ارز به سمت روپيه، روبل، لير، درهم ويوان هدايت مي شد اما حالا با حذف ارز مبادله اي، عمده تقاضا به سمت دلار رفته و در نتيجه نرخ ساير ارزها و سكه و طلا نيز متاثر از دلار بالارفته است چون همه ارزها به دلار قفل شده و حذف ارز مبادله اي عملا رشد نرخ سايرارزها و دلار را به همراه دارد. 

اين درحاليست كه اقتصاد ايران در تحريم مبادلات دلاري قرار دارد و يكسان سازي نرخ ارز و حذف ارزهاي مبادله اي عملا باعث شده كه فشار تحريم دلاري بيشتر خود را نشان دهد. براين اساس اگر بانك مركزي و دولت بخش عمده واردات كالا و تقاضاي ارز را به سمت ارزهاي مبادله اي هدايت كند، باعث خواهد شد كه فشار تقاضا در بازار دلار كاهش يابد.

يكي از كارشناسان در اين زمينه گفت: وقتي 60درصد كالاهاي مشمول ارز مبادله‌ ای حذف مي‌شود تقاضا براي ارزهاي غيردلاري مانند ين، يوان، روپيه و... در تخصيص ارز مبادله‌يي كاهش يافته و تقاضا براي ارز آزاد يا متقاضي بيشتر مي‌شود و وارد‌كننده ترجيح مي‌دهد كه از دلار استفاده كند و همين موضوع باعث رشد شديد تقاضا براي دلار و به جهش نرخ ارز در بازار منجر شد

اما بطور كلي اثر نرخ تورم، رشد اقتصادي، نرخ سود بانكي، درآمد نفت، كسري تراز عملياتي صادرات و واردات، كسري بودجه، درآمدهاي مالياتي، انتخابات آمريكا، نرخ بهره آمريكا، قاچاق كالا در ايران و تقاضاي بالاي 15 تا 20 ميليارد دلاري آن، ورود بانك ها به خريد و فروش ارز، بخشنامه بانك مركزي و دستورالعمل دولت، يكسان سازي ارز و اخبار متعدد آن و نحوه اجراي آن و...از عوامل بنيادين و فصلي موثر بر رشد نرخ ارز است

عوامل بنیادین روند بلند مدت نرخ های برابری پول کشورها را تعیین می کند؛ اگر در کشوری نرخ رشد اقتصادی کاهش و نرخ تورم افزایش یابد عرضه پول داخلی آن کشور به دلیل سیاست های انبساطی پولی افزایش می یابد.اگر کسری بودجه دولت افزایش یا کسری تجارت خارجی در آن افزایش یابد، در آن صورت ارزش پول آن کشور در مقابل سایر پول ها کاهش خواهد یافت.

در سال های پس از بحران ارزی 1390 و 1391 بخصوص در ماه های اخیر برخی از روندهای اقتصادی نقش اساسی در شکل گیری زمینه های کاهش ارزش پول ملی داشته اند  ودر سال های اخیر این متغیرها بجز نرخ تورم همگی در جهت کاهش ارزش پول ملی بوده است.

عامل انتظارات افزايشي نرخ ارز 

ابوذر نجمي كارشناس بازار ارز در ارتباط با وضعيت اين روزهاي دلار به خبرنگار ما گفت : هم اكنون به دليل محدوديت در نقل و انتقالات مالي ايران با ساير كشورها وهمچنين كمبود منابع بانك مركزي در بخش حواله و اسكناس باعث شده تا تب ذخيره گيري دلار بخصوص اسكناس در كشور شكل بگيرد 

وي افزود : مردم هم اكنون با هدف كسب سود و حفظ ارزش دارايي هاي خود اقدام به خريد مي كنند زيرا در بخش تقاضاي وارداتي نيز اتفاق خاصي رخ نداده است 

وي تصريح كرد: در شرايطي كه نرخ سود بانكي به صورت دستوري پايين آمده و سود ديگر بازارها پايين و پر ريسك است مردم عادي هم به صف متقاضيان خريد دلار اضافه شده اند به طور كلي پايين بودن بازده داراييها در بازارهايي مثل بورس و سپرده گذاري  باعث چنين وضعيتي شده است حال هر چقدر هم بانك مركزي دستور العمل بدهد وسازمان امور مالياتي بخشنامه صادر كند نمي توانند اين موضوع را كنترل كنند زيرا شاهد افزايش بيش از پيش دلار به صورت روزانه هستيم 

اباذر نجمي گفت: ما در شرايط دوره تعطيلات سال نو ميلادي چين قرار داريم و صادر كنندگان ماهم در آنجا دلار دارند و ارزآوري زمان آور است 

وي تاكيد كرد: موضوعي كه بيش از هر عامل ديگري باعث نگراني است بحث انتظارات افزايشي نرخ ارز است و چون دلار قدرت نقد شوندگي بالايي دارد باعث افزايش بيشتر آن مي شود 

وي گفت: بر روي نرخ ارز بازار حواله تاثير بيشتري از بازار اسكناس دارد و الزاما باهم هماهنگ نيست  . هم اكنون  نرخ اسكناس باعث بالارفتن قيمت دلار است و در گذشته چنين تقاضايي  نداشتيم . پس در واقع اين تقاضاي مردم است كه باعث افزايش نرخ شده است و همانطور كه هفته پيش يكي از نمايندگان مجلس گفته بود شركتهاي دولتي و سرمايه گذاري وارد بازار خريد و فروش ارز شده اند ، اين موضوعات ازعوامل مهم رشد تقاضاي افسارگسيخته دلار در شرايط كنوني اقتصاد ايران است . 

صف تقاضا برای ارز مداخله‌ی بانک مرکزی

با وجود اینکه تصور می‌شد عرضه ارز بانک مرکزی به بازار از کانال صرافی‌ها التهاب بازار ارز را به آرامش تبدیل می‌کند، اما بازار همچنان با پدیده نوسان نرخ‌ها و صف متقاضیان خرید ارز مداخله‌ای که عمدتاً دلالان خرده‌پا هستند، روبروست.

بازار ارز در چند روز اخیر با افت و خیزهای متعددی مواجه بود تا جایی که بهای ارزهای مهم در یک روز 100 و حتی 200 تومان کاهش می‌یافت و در روز بعد، در همان سطح رشد می‌کرد. روز گذشته هم برخلاف افت شدید قیمت در روز پنج شنبه، نرخ دلار از 4700 تومان عبور کرد. بهای یورو، پوند و درهم هم با رشدهای قابل توجه روبرو بودند.

بانک مرکزی به روال هفته‌های گذشته، به وسیله برخی صرافی‌ها، به بازار ارز تزریق کرد و باز هم متقاضیان خرید دلار که عمدتا با هدف دلالی‌های خرد در این صف‌ها حاضر می‌شوند جلوی صرافی‌های عرضه کننده صف کشیدند. در حالی که بانک مرکزی معمولا ارز مداخله‌ای را با 30-40 تومان زیر قیمت بازار عرضه می‌کرد، روز گذشته ارز مداخله‌ای به قیمت 4599 تومان عرضه شد که حدود 130 تا 140 تومان پایین‌تر از نرخ بازار بود، در عین حال این عرضه منجر به کاهش نرخ دلار از کانال 4700 تومان نشد. نکته عجیب تحولات بازار ارز در این روزها تغییرات نرخ بازار، با وجود ثابت بودن عرضه ارز بانک مرکزی است. بانک مرکزی در این مدت تقریبا در اغلب روزها ارز مداخله‌ای به بازار عرضه کرده است، اما بعضی روزها نرخ کاهش یافته و در برخی روزهای دیگر افزایش یافته است.

حضور افراد عادی، خانواده‌های نگران از کاهش ارزش دارایی و افراد فرصت‌طلب برای کسب سود از تلاطمات بازار، پدیده‌ای است که هر چه زمان می‌گذرد بیشتر در بازار نمایان می‌شود. روز گذشته هم ترکیب اشاره شده در صفوف شکل گرفته در مقابل صرافی‌ها به راحتی قابل مشاهده بود. مسئولان ارزی و اقتصادی کشور در مصاحبه‌ها و صحبت‌های خود بارها از کاهش نرخ ارز صحبت کرده‌اند اما ارز در این مدت نه تنها کاهشی نداشته بلکه مدام دامنه‌های جدید قیمت را فتح می‌کند. تحولات عجیب و پی در پی بازار ارز در این روزها، حتی پیش‌بینی قیمت برای روز بعد و یا چند روز آینده را سخت کرده است و معلوم نیست این تلاطمات در بازار تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.

پیشنهاد ارزیِ معاون وزیر اقتصاد

اين در حاليست كه هفته گذشته معاون امور بانک، بیمه و شرکت‌های وزارت اقتصاد با بیان اینکه نرخ ارز محاسباتی بودجه باید به یورو تغییر کند، اعلام كرد: امریکا به کشورهای اروپایی و آسیایی فشار می‌آورد و این کشورها نیز جرأت نمی‌کنند، کار انجام دهند. معاون امور بانک، بیمه و شرکت‌های وزارت اقتصاد یکی از اقدامات ریشه‌ای را تغییر ارز مبادلات و معاملات کشور دانست و افزود: مبنای فعالیت‌های اقتصادی باید یورو باشد که اکنون نیز بیشترین معاملات با یورو انجام می‌شود، اما متأسفانه شاخص همچنان دلار است و با تحریم‌های آمریکا هیچ بانکی عملیات دلاری نمی‌تواند انجام دهد و اصلاً نباید عملیات دلاری داشته باشیم. ندیمی بوشهری با تأکید بر اینکه ۸۰ درصد مردم نگاهشان به دلار است و حتی نمی‌دانند یورو چه قیمتی دارد، بیان داشت: مبنای ارز عملیات و فعالیت‌های بزرگ کشور با یورو است، اما اثر دلار در بازار و میان افراد بیشتر است که باید اصلاح شود.

وی در پاسخ به این سؤال که شما از مردم توقع دارید مبنای کار را یورو قرار دهند، اما ارز محاسباتی در بودجه دولت دلار است، چگونه می‌توان چنین توقعی داشت، عنوان کرد: بله؛‌ یکی از مباحث همین است، چرا باید در بودجه به دلار کار داشته باشیم. نفت را به دلار نمی‌فروشیم. درست است که قیمت نفت را در دنیا با دلار محاسبه می‌کنند، اما قراردادهای نفتی ما با یورو است.معاون وزیر اقتصاد در خصوص پیمان‌های پولی دوجانبه گفت: در انعقاد این پیمان‌ها خیلی موفق نبودیم، اما برای تحقق آن تلاش شده است.ندیمی بوشهری در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود پول نفت به داخل کشور نمی‌آید و مجبوریم کالا در قبال آن وارد کنیم، با رد آن بیان داشت: برای نقل و انتقال پول مشکلات داریم. با آمریکا معامله نداریم؛ با این حال آنها به نظام بانکی، بازرگانی و دیگر بخش‌های کشورهای اروپایی و آسیایی فشار می‌آورند و این کشورها نیز جرأت نمی‌کنند، کار انجام دهند.  این همه کالا وارد کشور می‌شود، اما اینگونه نیست که نفت در مقابل کالا به ما می‌دهند، بلکه پول نفت به حساب‌های ما واریز می‌شود و برای خرید کالا، پول آن را می‌دهیم، منتها نقل و انتقال پول سخت است و فشار می‌آورند. وی در مورد راهکار حل مشکلات ارزی خاطرنشان کرد: با یک سری کشورهایی که رابطه بهتری داریم، فضا را باز می‌کنیم تا مشکل کاهش یابد و به هر حال مملکت اداره می‌شود.

بحران‌های ارزی

يكي ديگر از عوامل موثر در بازار ارز، تحولات خارجي  و نرخ برابري ارزهاي معتبر جهان است. در شرايطي كه شاهد  وضعیت وخیم اقتصادی و ارزی ونزوئلا و  بحران مالی و ارزی در جنوب شرق آسیا و روسیه در سال‌های اخیر بوده ايم طبيعي است كه نرخ هاي جهاني و تقاضا براي دلار و ساير ارزها نيز تحت تاثير قرار گيرد. 

 بحران‌های مالی و ارزی عموما حاصل تشکیل حباب در دارایی‌ها هستند البته سیاست‌های اشتباه ارزی و پولی بانک‌های مرکزی نیز در این حوزه تاثیرگذار هستند.  و از دولت‌ها و بانک‌های مرکزی خواسته شده هنگام تدوین سیاست‌های کلان اقتصادی و پولی، به واقعیت‌های اقتصاد جهان و روندهایی که در بازارهای ارز و نرخ‌های بهره در دیگر کشورها وجود دارد توجه کنند زیرا درهم تنیدگی اقتصاد جهان سبب می‌شود هر اقدام یک بانک مرکزی بر اقتصادهای دیگر و شرایط بازارهای ارز در دیگر نقاط جهان تاثیر گذارد.