بدترین روز وال‌استریت در دوران ترامپ

اقتصاد گردان - بازار سهام وال‌استریت روز جمعه بدترین روز خود در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ را شاهد بود. ارزش شاخص سهام داو جونز 666 واحد برابر با 2.5درصد سقوط کرد که بیشترین افت واحدی از بحران مالی 2008 و بیشترین سقوط درصدی از زمان آشفتگی همه‌پرسی برگزیت در ژوئن 2016 تاکنون محسوب می‌شود. شاخص اس‌اند‌پی نیز عملکرد بهتری نداشت و حدود 4 درصد از ارزش خود را از دست داد. به نظر می‌رسد گزارش‌های مربوط به اشتغال‌زایی با نگرانی سرمایه‌گذاران درباره نرخ تورم و بازار اوراق قرضه همراه بوده و ناآرامی‌های سیاسی نیز به بی‌ثباتی‌ها و عدم اطمینان در بازار افزوده است. اگرچه سقوط ارزش شاخص‌های اصلی سهام در مقایسه با افزایش ارزش آنها از زمان روی کار آمدن ترامپ تاکنون چندان زیاد نبوده، اما آنچه سرمایه‌گذاران را نگران می‌کند، احتمال ادامه این روند کاهشی در هفته‌های آینده است. «سی‌ان‌ان» در گزارشی به دلایل این سقوط ارزش شاخص‌های سهام می‌پردازد.

 احتمال تسریع افزایش نرخ بهره

یکی از دلایلی که ارزش سهام از زمان انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته تاکنون روند افزایشی داشته، وضعیت خوب اقتصاد بوده است. نرخ بیکاری به کمترین میزان در تاریخ امریکا رسیده و شمار فرصت‌های شغلی از تعداد افراد متقاضی بیشتر است. شرکت‌ها برای حفظ کارمندان خود شروع به افزایش دستمزدها کرده‌اند و این در حالی است که نیروهای جدید را نیز به کار می‌گیرند. تجارت‌ها به تدریج مجبور می‌شوند برای جبران پرداخت‌ها، هزینه محصولات خود را بالا ببرند؛ اتفاقی که در علوم اقتصادی تورم خوانده می‌شود.

اگرچه اقتصاد در 9سال گذشته رشد تدریجی داشت، اما نرخ تورم به‌ طرز عجیبی پایین مانده بود. در شرایط عادی در زمان رشد اقتصادی بانک‌ مرکزی برای مقابله با افزایش نرخ تورم، نرخ بهره را افزایش می‌دهد؛ اما در یک دهه گذشته فدرال رزرو در نگرانی از متوقف شدن رشد اقتصادی و شاید حتی سقوط قیمت‌ها نمی‌توانست نرخ بهره را افزایش دهد. سیاست کنونی فدرال رزرو افزایش تدریجی نرخ بهره (سه مرتبه در سال 2018) است؛ اما اگر نرخ تورم به‌طور ناگهانی افزایش یابد آنگاه احتمال اینکه فدرال رزرو نیز با سرعتی بیشتر از برنامه‌ریزی‌های قبلی نرخ بهره را افزایش دهد، وجود دارد.

 افزایش هزینه‌های وام‌گیری

وقتی بانک مرکزی امریکا نرخ بهره کوتاه‌مدت را افزایش دهد، آنگاه هزینه‌های استقراض پول و دریافت وام افزایش خواهد یافت. این بدین معنی است که شرکت‌ها باید در برابر وام‌ها هزینه‌های بیشتری بپردازند و از این رو سود شرکتی کاهش می‌یابد. هزینه وام مسکن و دیگر وام‌های دریافتی از سوی عموم امریکایی‌ها نیز افزایش می‌یابد.

یکی دیگر از دلایلی که ارزش سهام در بخش اعظم سال گذشته روندی افزایشی داشت، رشد تدریجی در سود شرکت‌ها بود. شرکت‌ها عملکردی مطمئن و سالم داشتند و سرمایه‌گذاران با افزایش ارزش سهام شرکت‌ها به آنها پاداش می‌دادند. اما وقتی نرخ بهره به‌طور ناگهانی افزایش یابد، عموما ارزش سهام کاهش می‌یابد، چرا که سرمایه‌گذاران نگران کاهش سرعت سوددهی شرکت‌ها خواهند بود و در سرمایه‌گذاری‌های جدید با احتیاط بیشتری عمل خواهند کرد.

 داغ شدن بازار اوراق قرضه

یکی دیگر از دلایل عملکرد خوب بازارهای سهام این بود که آنها تنها سرمایه‌گذاری با بازگشت سرمایه بی‌دردسر بودند. نرخ بهره‌ اوراق قرضه وزارت خزانه‌داری امریکا بسیار پایین است و بسیاری از سهام‌ها سود بیشتری از اوراق قرضه دارند. اما در مجموع سرمایه‌گذاری بر سهام همواره مخاطره بیشتری از سرمایه‌گذاری بر اوراق قرضه تحت حمایت وزارت خزانه‌داری است. اگر بهره‌ اوراق قرضه افزایش بیابد، آنگاه سرمایه‌گذاران پول خود را از بازارهای سهام خارج و بر اوراق قرضه ایمن‌ سرمایه‌گذاری می‌کنند.

در تایید همین مساله، نرخ بهره‌ اوراق قرضه جمعه به بالاترین میزان در 4سال گذشته رسید. لایحه اخیر اصلاح مالیاتی وزارت خزانه‌داری را به استقراض بیشتر وادار کرده که بدین معنی است که اوراق قرضه بیشتری در کار خواهد بود. اشباع بازار با اوراق قرضه می‌تواند به کاهش ارزش آنها منجر شود. قیمت‌ها و بهره‌وری در دو مسیر عکس حرکت می‌کنند و خریداران اوراق قرضه همواره به‌دنبال بهره‌ بالا (قیمت پایین) هستند. افزایش نرخ تورم نیز از ارزش اوراق قرضه می‌کاهد. اگر هزینه‌های استقراض افزایش یابد، آنگاه سرمایه‌گذاران به‌دنبال بازگشت سرمایه بیشتر، یعنی نرخ بهره‌وری بالاتر خواهند بود. افزایش سوددهی سرمایه‌گذاری ایمن (بر اوراق قرضه) یکی از دلایل از بین رفتن جذابیت سهام در معاملات جمعه بود.

  سیاست آشفته

سیاست یکی دیگر از عوامل جذابیت بازار سهام در یک‌سال گذشته بود. لایحه کاهش مالیاتی جمهوری‌خواهان تاثیر مثبتی در افزایش سود شرکت‌ها دارد. در حقیقت افزایش ارزش سهام‌ها پاداشی بود که سرمایه‌گذاران به وعده افزایش سود شرکت‌ها دادند. میزان اطمینان در تجارت‌ها نیز بعضا به‌دلیل تلاش‌های دولت ترامپ برای پیشبرد قانون مالیاتی افزایش یافته است.

اما جمعه انتشار اسناد محرمانه اف‌بی‌آی درباره تحقیقات روسیه سرمایه‌گذاران را دچار تردید کرد. این مساله می‌تواند به مناقشه در کنگره بینجامد و ناآرامی در واشنگتن خبر بدی برای تجارت‌هاست. ممکن است سیاست نخستین مساله‌یی نباشد که سرمایه‌گذاران مورد توجه قرار می‌دهند، اما به‌ طور قطع ناآرامی سیاسی می‌تواند به نگرانی آنها بیفزاید.

 خیلی زیاد، خیلی سریع

ارزش سهام تقریبا از نوامبر 2016 تاکنون در خطی مستقیم رو به افزایش بوده است و این روند سالم محسوب نمی‌شود. تحلیلگران بازارهای سهام بر این‌باروند که عملکرد بازار سهام از مدت‌ها پیش از حد سالم بالاتر بوده و برای بازگشت به حد عادی به 5 تا حتی 10 درصد تصحیح نیاز دارد. یک دوره سرد شدن تب‌و‌تاب بازارها می‌تواند خبر خوبی باشد، چرا که سبب می‌شود قیمت سهام‌ پایین بیاید و سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب کند، به‌ویژه اگر شرکت‌هایی که ارزش سهام آنها کاهش یافته عملکرد سالمی داشته باشند. آرت هوگان استراتژیست ارشد بازار در شرکت سرمایه‌گذاری «بی‌. رایلی» گفت: «ما خیلی سریع و خیلی زیاد پیش رفتیم. ما این وضعیت ایده‌آل هر هفته 2درصد افزایش ارزش را هر هفته شاهد بودیم و این حقیقتا نمی‌توانست واقعیت بازار باشد.»

به نظر می‌رسد، این هفته بالاخره بازار سهام به شرایط واقعی بازگشت. اما آنچه برای سرمایه‌گذاران جای سوال دارد، این است که سقوط ارزش شاخص‌های سهام در روز جمعه آغاز تصحیح عملکرد بازار بودند یا از یک بحران حکایت دارند. لوک تیلی کارشناس ارشد اقتصادی «ویلمینگتون تراست» گفت: «گروه من انتظار دارد، تصحیح بازار به‌طور تمام‌و‌کمال صورت گیرد که به معنای افت 10 درصدی ارزش سهام از اوج‌گیری‌های اخیر خواهد بود. اما در عین حال نمی‌توان این مساله را نادیده گفت که تا سقوطی حقیقی در اقتصاد رخ ندهد، بازارهای سهام چنین افتی را شاهد نخواهند بود.»