فاز جدید حضور چینی‌ها در ایران
اقتصادگردان- از آن‌سو با توجه به اینکه سیاست اصلی دولتمردان ایرانی، حرکت از سمت مبادلات صرف تجاری به سمت سرمایه‌گذاری‌های مشترک است، بر این موضوع تاکید دارند که چینی‌ها تنها به فکر صادرات به ایران نباشند. این در شرایطی است که در فضای پسابرجام نیز فرصتی فراهم شد، تا بنگاه‌های اقتصادی خارجی به سمت سرمایه‌گذاری در ایران ترغیب شوند که در این میان چین به نسبت سایر شرکای تجاری ایران، سرمایه‌گذاری رو به رشدی در کشورمان داشته است. بر همین اساس ائتلاف سرمایه و دانش بین سرمایه‌گذاران چینی و ایرانی می‌تواند منجر به ارتقای کیفیت محصولات تولیدی برای توسعه صادرات به دنیا به‌خصوص کشورهای مستقر در جاده ابریشم شود. حال متولیان صنعتی کشور یکی از شروط خود برای افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری با چینی‌ها را سرمایه‌گذاری‌های مشترک عنوان می‌کنند و خطاب به بنگاه‌های اقتصادی کشور چین می‌گویند، آنها زمانی می‌توانند در روابط با ایران موفق باشند که اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
هدف‌گذاری مبادلات اقتصادی با چین
وزیر صنعت، معدن و تجارت در دیدار اخیر خود با رییس اتاق بازرگانی بخش خصوصی چین، اقتصادهای دو کشور ایران و چین را مکمل یکدیگر دانست و گفت: برای مبادلات اقتصادی دو کشور هدف‌گذاری ۶۰میلیارد دلاری شده که قابل دسترسی نیز است.
محمد شریعتمداری با اشاره به اینکه ایرانی‌ها همکاری چینی‌ها را در دوران سخت پیش از برجام فراموش نمی‌کنند، افزود: دولت و ملت چین در کنار دولت و ملت ایران در دوران تحریم‌ها ایستاد تا این مسیر را پشت سر گذاشتیم و اینک در پسابرجام علاقه‌مند هستیم برای توسعه همه‌جانبه روابط قدم‌های مستحکمی برداریم.
او تشکیل شرکت‌های مشترک و بهره‌گیری از ظرفیت‌های تجاری، تولیدی و اقتصادی ایران در منطقه را از سیاست‌های عمومی دولت دانست و تصریح کرد: برای تحقق اهداف زیرساخت‌های لازم از جمله تسهیل روابط بانکی میان دو کشور باید تامین شود.
شریعتمداری ایران را سرزمینی بکر برای سرمایه‌گذاری‌های سودآور توصیف کرد و یادآور شد: حدود ۱۴هزار کیلومتر خطوط ریلی در کشور وجود دارد که باید این رقم را در مدت کوتاهی به ۲۵هزار کیلومتر نیز افزایش دهیم. از سوی دیگر ظرفیت حمل و نقل بار معدنی با استفاده از خطوط ریلی ۲۸ میلیون تن است که این رقم نیز باید به ۱۱۰میلیون تن در سال افزایش پیدا کند.
او با اعلام اینکه برای رسیدن به رشد اقتصادی متوسط ۸درصد نیازمند ۱۸۴میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی هستیم، گفت: چین می‌تواند نقش قابل توجهی در تامین این سرمایه خارجی ایفا کند. بیش از یک‌میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه ظرفیت تولید خودرو کشور است که با استفاده از سرمایه‌گذاری‌هایی از این دست می‌تواند تا دوبرابر افزایش یابد.
شریعتمداری افزود: اتاق‌های بازرگانی دو کشور ساختارهای ارتباطی با هم دارند اما شرکت‌های دو کشور باید به صورت مستقل برای تشکیل شرکت‌های مشترک بیش از این خود را نشان دهند که در جهت شناخت پتانسیل‌ها و قابلیت‌های دو کشور برای فعالیت شرکت‌های مختلف باید قدم‌های موثری برداشته شود.
وی با بیان اینکه حجم مبادلات اقتصادی ایران و چین در مقاطعی که قیمت نفت بالا بود به حدود ۵۴ میلیارد دلار نیز رسید، ادامه داد: برای مبادلات اقتصادی دو کشور هدف‌گذاری ۶۰میلیارد دلاری شده که قابل دسترسی نیز است. وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر برنامه دولت جهت تکمیل زنجیره ارزش افزوده مواد معدنی تصریح کرد: توسعه اکتشافات و استخراج در حوزه معادن فلزی و غیرفلزی و ساخت ماشین‌آلات سنگین برای استخراج معادن پتانسیلهای خوبی برای همکاری میان دو کشور خواهند بود. شریعتمداری در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به افتتاح دو کارخانه پتروپالایش مسجد سلیمان و فولاد شادگان با مشارکت چینی‌ها گفت: ایمیدرو حدود 4میلیارد دلار پروژه مشترک با چینی‌ها دارد و حجم قراردادهای مشترک ایدرو با چین حدود یک‌میلیارد دلار است. وی همچنین با استقبال از توسعه همکاری بانک‌های خصوصی دو کشور و تشکیل یک کارگروه مشترک برای پیگیری مذاکرات دوطرف افزود: اقتصادهای دو کشور مکمل همدیگر هستند و امیدواریم به عنوان دو کشور مهم جاده ابریشم شعار «یک کمربند- یک جاده» را با همدیگر محقق کنیم.
در مقابل رییس اتاق بازرگانی بخش خصوصی چین نیز در این دیدار از تشکیل کارگروه مشترک برای تداوم و پیگیری مذاکرات و توافقات انجام شده استقبال کرد و گفت: رشد اقتصادی چین به صورت بسیار سالم از 6.3 درصد به 6.8 درصد رسیده است و هدف‌گذاری رشد اقتصادی ۷ درصد را در دستور کار داریم که ایران در رسیدن به این هدف می‌تواند به ما کمک کند.
«وانگ یانگو» با تشریح دستاوردهای چین در حوزه زیرساخت‌ها گفت: در این زمینه تکنولوژی‌های نوینی را به دست آوردیم ولی به لحاظ کمبود منابعی مانند نفت و مواد معدنی نتوانستیم این روند را افزایش دهیم و حوزه استخراج و پالایش مواد معدنی پتانسیل خوبی برای گسترش همکاری‌ها خواهد بود. او با اشاره به تاکیدات مقامات ایرانی در خصوص حمایت از بخش خصوصی در دیدارهای گذشته گفت: در این سفر هیاتی از بخش خصوصی را برای انجام مذاکرات به ایران آوردیم. «یانگو» با بیان اینکه موضوع فاینانس و تامین مالی پروژه‌های مشترک باید با جدیت دنبال شود، تصریح کرد: موضوع فاینانس اگر از طریق بانک‌های دولتی تامین نشود، بانک‌های خصوصی، بیمه‌ها و شرکت‌های تامین کننده فاینانس می‌توانند ما را در این زمینه یاری کنند.
روابط استراتژیک ایران و چین
رییس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نیز در جلسه امضای موافقتنامه همکاری‌های صنعتی و اقتصادی، بین این سازمان و اتاق بازرگانی چین، روابط دو کشور را استراتژیک خواند وگفت: زمینه‌های همکاری فراوان بین ایران و چین وجود دارد، اما افزایش همکاری بیشتر نیازمند سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت‌های چینی در ایران است. منصور معظمی با تاکید بر اینکه شرکت‌های عضو اتاق بازرگانی چین را شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ تشکیل می‌دهند که نحوه ارتباط با آنها متفاوت است، تصریح کرد: می‌توان از طریق اتاق‌های بازرگانی هماهنگی برای همکاری بین بخش خصوصی ایران و بخش خصوصی چین را به ثمر رساند. این مقام دولتی به شرکت‌های چینی توصیه کرد که در بازار ایران سرمایه‌گذاری کنند، چراکه بنا به اظهارات او، ایران بازار نسبتا بزرگی دارد و می‌تواند فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی باشد، البته به شرط آنکه مسائل بانکی و بیمه‌یی فی‌مابین حل شود که این موضوع در حال حل شدن است. معظمی در عین حال از رییس اتاق بازرگانی چین درخواست کرد که در راستای رفع موانع سرمایه‌گذاری در ایران اقدام کند؛ زیرا در این صورت شرکت‌های چینی فرصت‌های بیشتری برای کار در ایران دارند.
به گفته او، بعضی شرکت‌های بزرگ چینی که در حال حاضر در ایران کار می‌کنند، بازار ایران را خوب می‌شناسند، ولی شرکت‌هایی که تازه می‌خواهند وارد بازار ایران شوند، حتما نیاز است که بیشتر خود را معرفی کنند.
معظمی با بیان اینکه اقتصاد ایران ترکیبی از اقتصاد دولتی و خصوصی است، یادآور شد: بعضی بخش‌ها مثل نفت، گاز کاملا در اختیار دولت است، اما بیش از ۹۰درصد بخش صنعت، معدن دراختیار بخش خصوصی است.
او با تاکید بر اینکه سازمان ما نقش حمایت‌کننده از بخش خصوصی را دارد، گفت: از آنجا که اکثر پروژه‌های بزرگ کشور را ایدرو ساخته است، ما در همه بخش‌ها از بخش خصوصی حمایت می‌کنیم.
رییس هیات عامل ایدرو، با طرح این پیشنهاد که یک‌سری شرکت‌های چینی وجود دارند که ایدرو مستقیم می‌تواند با آنها قرارداد ببندد، گفت: به‌طور مثال، در صنعت لاستیک‌سازی، انرژی خورشیدی، ساخت لکوموتیو یا صنعت نفت و گاز که اولویت‌های سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران است، این آمادگی وجود دارد که مستقیم قرارداد ببندیم. معظمی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه بخش خصوصی نیازمند حمایت دولت است، تصریح کرد: هدفی که ما دنبال می‌کنیم این است که کمک کنیم بخش خصوصی در کشورمان بزرگ و توانمند شود؛ به همین دلیل در اموری که بخش خصوصی می‌تواند پیشرو باشد و جلوتر از دولت حرکت کند، دولت از آنها حمایت می‌کند. او پیشنهاد رییس اتاق بازرگانی چین برای افزایش همکاری‌های مشترک را مثبت ارزیابی کرد و گفت: اتاق بازرگانی چین تمایل دارد، حجم روابط با ایران را به ۱۰۰ میلیارد دلار برساند؛ ظرفیت‌ها وجود دارد و بنابراین تاکید می‌کنم که تنها به فکر صادرات به ایران نباشید.
تمایل چینی‌ها برای سرمایه‌گذاری در ایران
از سوی دیگر، معاون فنی و خدمات بازرگانی اتاق بازرگانی ایران نیز در حاشیه بازدید از نخستین همایش محصولات چین در ایران که در راستای پروژه احیای جاده ابریشم برگزار شده بود، درخصوص سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران گفت: در حوزه‌هایی مثل نفت، گاز و پتروشیمی و محصولات شیمیایی و لوازم خانگی، پوشاک و منسوجات و آی‌تی طبیعتا زمینه‌های همکاری مناسبی برای سرمایه‌گذاری مشترک میان ایران و چین وجود دارد، این در حالی است که هنر چین در طراحی، قالب‌سازی، تولید انبوه و ارزان است. مظفر علیخانی افزود: از سوی دیگر، ایران مواد اولیه باکیفیت و فراوان در اختیار داشته و جوانان تحصیلکرده و مستعدی در کنار بازار ۸۰میلیونی داخلی و ۴۰۰ میلیون نفری منطقه دارد، بنابراین انرژی ارزان و محیط مساعد در اقتصاد، می‌تواند زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری مشترک میان
دو کشور باشد. به گفته او، اگر سرمایه‌گذاران داخلی با توان طراحی چینی‌ها برای تولید ارزان، انبوه و باکیفیت جوینت شده و سرمایه‌گذاری مشترک داشته باشند، می‌توانند کالاهای خوبی برای عرضه به داخل و خارج و حتی در کشور چین، تولید کنند.
علیخانی اظهار کرد که بسیاری از سرمایه‌گذاران و بازرگانان چینی، طراحی‌های ایرانی را می‌پسندد و حتی در این زمینه حاضرند طرح‌های ایران را خریداری کنند. به این معنا که علاقه‌مند به مذاکره با طراحان ایرانی هستند. او ادامه داد: این کالاها هم باید در بازار داخلی قابل رقابت باشد و هم اینکه از طریق صادرات به سایر کشورهای دنیا سهم بازار بیشتری را کسب کرده و ارزآوری کشور را ارتقا دهیم.
او افزود: این کالاها به صورت ته‌لنجی، ملوانی، مرزنشینی و کوله‌بری و سایر روش‌های غیرتجارت رسمی وارد کشور می‌شوند، ممکن است از استاندارد و کیفیت لازم برخوردار نباشند؛ بنابراین تمام کالاهای وارداتی از کشور چین به ایران را نباید بی‌کیفیت دانست، بلکه کالاهای استاندارد و باکیفیت بالا مطابق با ضوابط وارداتی ایران، از مجاری رسمی وارد کشور می‌شوند.
به گفته علیخانی، حدود ۸۵درصد واردات کشور، مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی بوده و ماشین‌آلات سرمایه‌یی را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین هرقدر بتوان تجارت رسمی کشور را افزایش داد، اقتصاد ایران نفع بیشتری می‌برد و به تولید و صادرات کشور هم کمک خواهد شد. او با بیان اینکه در سال ۹۵، معادل ۱۸ میلیارد دلار تجارت دوجانبه با چین صورت گرفته است، ادامه داد: از رقم 18 میلیارد دلاری تجارت ایران و چین در سال ۹۵، 10 میلیارد دلار واردات کالاهای چینی به ایران
و ۸ میلیارد دلار نیز صادرات کالاهای ایرانی به این کشور بوده است؛ بنابراین برگزاری نمایشگاه ماشین‌آلات و محصولات خانگی چین در ایران، پلی برای برقراری بین تولیدکنندگان و واردکنندگان و مصرف‌کنندگان است و از طریق ایجاد کالای رقابتی، پلی میان تولیدکنندگان با صادرکنندگان و مصرف‌کنندگان کالاهای ایرانی در خارج از کشور برقرار خواهد شد.
