:
كمينه:۵.۷۹°
بیشینه:۵.۹۹°
Updated in: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۳:۱۴
ایمان نیکزاد

چشم انداز نفتی و پالایشی کویت

كويت كه از ديرباز يكي از توليدكنندگان كليدي نفت خام محسوب مي شود با داشتن 102 میلیارد بشکه ذخایر نفتی، حدود 6% از ذخایر نفت خام دنیا را در اختیار دارد. تولید روزانه نفت این کشور 2.6 میلیون بشکه و صادرات آن 1.9 میلیون بشکه در روز است
کد خبر: ۱۰۱۸۵۹
تاریخ انتشار: ۰۱ آبان ۱۳۹۶ - ۱۲:۲۸
اقتصاد گردان - این کشور به عنوان دهمین تولید کننده نفت خام جهان و پنجمین تولید کننده نفت خام اوپک شناخته می شود. براساس اعلام صندوق بین المللی پول بیش از 70 درصد درآمد کویت از محل فروش نفت خام تامین می گردد. همچنین صادرات نفت خام و فرآورده های نفتی تقریباً 89 درصد درآمدهای صادراتی این کشور را شامل می شود.
 کویت مانند سایر تولیدکنندگان نفت خام، متعاقب سقوط قیمت نفت خام طی سالهای 15-2014 با کسری بودجه هنگفتی رو به رو شد به نحوی که درآمد آن از 104 میلیارد دلار در سال 2014 به 55 میلیارد دلار در سال 2015 کاهش یافت. این شرایط موجب گردید که اقتصاد این کشور کوچک در معرض خطر جدی قرار بگیرد لذا به ناچار مجبور شدند ضمن اجرای مدیریت انقباضی در کوتاه مدت، تلاش نمایند تا با طراحی مجدد سیستم اقتصادی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، توان مقاومتشان در برابر حوادث مشابه در سالهای پیش رو را افزایش دهند. کویت همچون دیگر تولیدکنندگان مهم نفت خصوصاً کشورهای منطقه خاورمیانه و آسیا یکی از راههای مقابله با نوسانات قیمت نفت خام را در افزایش توان تولید نفت خام، بالا بردن ظرفیت پالایشی، تشکیل و کنترل زنجیره تولید نفت تا فروش فرآورده های نفتی، تلاش برای بدست آوردن سهم پایدار در بین مصرف کنندگان نفت خام و دستیابی توان رقابت با دیگر بازیگران مهم این حوزه یافته است. رقابتی که بنابر آمارهای منتشره یکی از مهمترین نتایج آن، افزایش 10 میلیون بشکه ای ظرفیت پالایشی جهان تا سال 2020 خواهد بود.

طرح های افزایش ظرفیت پالایشی جهان تا سال 2020    

                                                                                                                                              (هزار بشکه در روز)

منطقه

تعداد پالایشگاههای جدید

ظرفیت

تعداد طرحهای توسعه ای

ظرفیت

تعداد کل طرحها

ظرفیت

اروپا و اوراسیا

1

200

2

260

3

460

آفریقا

6

1.150

1

100

7

1.250

خاورمیانه

7

2.385

4

790

11

1.250

آسیا و اقیانوسیه

13

2.980

5

470

18

3.450

آمریکای شمالی

2

420

2

40

4

460

آمریکای جنوبی و مرکزی

6

1.545

3

190

9

1.735


شركت نفت كويت که نخستین محموله نفتی خود را در سال 1946 صادر کرده است براساس برنامه ارايه شده در نظر دارد تا در افق سال 2020 ميلادي با صرف هزینه ای بالغ بر 33 میلیارد دلار به ظرفيت توليد روزانه چهار ميليون بشكه نفت خام دست يابد. مطابق برنامه پیش بینی شده، این مقدار تولید می بایستی در قالب تولید 3.65 میلیون بشکه نفت از میادین نفتی این کشور و 350 هزار بشکه نیز از منطقه Neutral Zone مشترک با عربستان سعودی تامین گردد. دستيابي به اين هدف به معنای افزايش حدوداً 30 درصدي توان تولید در كمتر از چهار سال است هرچند كه به نظر کارشناسان بسیار دشوار خواهد بود. برخی از منابع از سرمایه گذاری هنگفت 114 ميليارد دلاری در صنعت نفت این کشور خبر داده اند. قرار است از این میزان، 63 درصد در بخش هاي بالادستي هزینه شده و 37 درصد به پروژه هاي پالايشگاهي و پتروشيمي تخصیص یابد.
 

     مطابق آمارهای منتشره، کویت از سال 2016 تاکنون علیرغم افزایش مصرف داخلی، روزانه حدود 1.9 میلیون بشکه نفت خام صادر کرده است. مقصد اصلی محمولات صادره از این کشور کماکان بازار آسیا می باشد. 21 درصد از صادرات نفت خام کویت به کره جنوبی، 16 درصد به چین و 12 درصد به ژاپن بوده است. میزان مصرف داخلی این کشور با اندکی افزایش به 455 هزار بشکه در روز رسیده است. در سال گذشته میلادی میانگین صادرات فرآورده های نفتی کویت روزانه 739 هزار بشکه بوده است. 
     کشور کویت دارای سه پالایشگاه داخلی است که همگی در 30 مایلی جنوب شهر کویت قرار دارند. نخستین پالایشگاه این کشور، پالایشگاه Al Ahmadi با ظرفیت پالایشی روزانه 466 هزار بشکه در سال 1949 ساخته شده است. دو پالایشگاه دیگر Abdullah Mina و Al Shuaiba دارای ظرفیتهای پالایشی روزانه 277 هزار بشکه و 200 هزار هستند.

 
     کویت در نظر دارد تا با اجرای طرح Clean Fuels Project (CFP) (برنامه جامع کاهش انتشار گازهای آلاینده و افزايش تولید سوخت های پاک) تا سال 2020 ظرفیت پالایشی خود را از 936 هزار بشکه در روز فعلی به 1.4 میلیون بشکه در روز افزایش دهد. این عملیات شامل احداث پالایشگاه جدید Az Zour و از سرویس خارج کردن قسمتهایی از پالایشگاه            Al Ahmadi و رساندن ظرفیت آن به 454 هزار بشکه در روز و بستن کامل پالایشگاه Al Shuaiba و تبدیل آن به یک مرکز ذخیره سازی نفت خام و افزایش 184 هزار بشکه به ظرفیت پالایشگاه Abdullah Mina و رساندن ظرفیت این پالایشگاه به 346 هزار بشکه در روز می باشد . بدون شک مهمترین قسمت این طرح، ساخت پالایشگاه Az Zour با ظرفیت پالایش روزانه 615 هزار بشکه نفت خام و مجتمع پتروشیمی مجاور آن است. احداث این پالایشگاه که تصویب ساخت آن حدود 10 سال به طول انجامید 16 میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت. یکی از نتایج مهم اجرای این طرح، کاهش میزان سولفور بنزین تولیدی این کشور از ppm 500  به ppm 10 و همچنین کاهش سولفور نفتگاز از ppm 5000  به ppm 10 که مطابق با استانداردهای یورو 4 و یورو 5 می باشد خواهد بود که در این صورت امکان ارسال این محمولات به بازارهای اروپا و آمریکا را برای کویت فراهم خواهد ساخت. بازارهایی که با توجه به افزایش تولید فراورده های نفتی با کیفیت بالا در آسیا و منطقه خلیج فارس در پنج سال آینده، بعنوان بازارهای هدف این محصولات بسیار با اهمیت خواهند بود و رقابتی تنگاتنگ بین پالایشگران این مناطق برای حضور پررنگ در این بازارها مدتی است که آغاز شده است.   

ظرفیت پالایشگاههای کویت

نام پالایشگاه

ظرفیت فعلی

(بشکه در روز)

ظرفیت جدید

(بشکه در روز)

Mina al-Ahmadi

466.000

346.000

Mina Abdullah

270.000

454.000

Al-Shuaiba

200.000

0

Az-Zour

0

615.000

ظرفیت پالایشی

936.000

1.415.000

      از سوی دیگر، این کشور می کوشد تا علاوه بر افزایش ظرفیت پالایشی در داخل ، توان پالایشی خود در خارج از کویت را تا سال 2020 بالا برده و به ظرفیت پالایش 800 هزار بشکه در روز دست یابد. نکته قابل تامل دیگر در این خصوص این است که کویت بدنبال دستیابی به ظرفیت پالایشی 1.3 میلیون بشکه در روز در خارج از این کشور تا سال 2030 نیز می باشد. 

     به همین جهت شرکت نفت بین المللی کویت (KPI) به همراه شرکتهای Idemitsu و Mitsui ژاپن و Petro Vietnam در حال ساخت یک پالایشگاه 200 هزار بشکه ای در Nhi Son ویتنام هستند که قرار است در سال جاری میلادی راه اندازی شود. لازم به ذکر است که قرارداد افزایش ظرفیت این پالایشگاه به 400 هزار تا سال 2025 فی ما بین شرکتهای فوق الذکر نیز نهایی شده است. شرکت نفت بین الملل کویت (KPI) و شرکت SINOPEC چین در حال احداث مشترک یک مجتمع پالایشی و پتروشیمی 300 هزار بشکه ای در ایالت Guangdong می باشند که قرار است در سال 2020 راه اندازی شود. همچنین کویت مالکیت یک پالایشگاه نفت به ظرفیت روزانه 80 هزار بشکه در رتردام هلند و سهام یک پالایشگاه 240 هزار بشکه ای واقع در Millazo ایتالیا به صورت 50% - 50%  با شرکت ENI را نیز در اختیار دارد.
     نکته ای که از نگاه برخی تحلیلگران مهم به نظر می رسد این است که کویت علاوه بر توان پالایشی فوق الذکر، در ادامه زنجیره پایین دستی خود مالکیت تعداد 4400 پمپ بنزین و جایگاه های خرده فروشی فرآورده هایی نظیر سوخت جت در کشورهای بلژیک، اسپانیا، سوئد، لوکزامبورگ و ایتالیا را دارا می باشد. به باور ایشان داشتن این زنجیره از تولید نفت خام تا عرضه و خرده فروشی فرآورده نفتی می تواند قابلیت مانور بیشتری در مقابل با نوسانات عرضه و تقاضا و همچنین قیمت در بازارهای نفت خام برای این کشور ایجاد کند. به گواه آمارها، کویت نیز مشابه تعدادی دیگر از کشورها و تولیدکنندگان بزرگ نفت خام بدنبال گسترش زنجیره کامل از تولید تا مصرف است. زنجیره ای که منشا اصلی نظریه کاهش وابستگی به نفت خام از کانال درآمدهای نفتی می باشد. بعنوان نمونه دیگر این نظریه می توان از طرحهای شرکت آرامکو عربستان جهت صادرات روزانه 121 میلیون لیتر فراورده های پالایشی و همچنین سرمایه گذاری مشترک با شرکت CNPC چین جهت افزایش 60 تا 65 درصدی جایگاه های خرده فروشی سوخت این شرکت در جنوب شرق چین نام برد. شرکت CNPC مالکیت 900 جایگاه سوخت را در آن منطقه در اختیار دارد.
      نظر به اینکه در حال حاضر نرخ بازگشت سرمایه در صنایع بالادستی صنعت نفت جهان در مقایسه به دیگر حوزه ها و صنایع کمتر شده و این امر موجب کاهش میزان سرمایه گذاری در این حوزه گردیده است و با فرض ثابت ماندن سایر     مولفه های موثردر بازار نفت می توان نتیجه گرفت که با توجه به شرایط جدید حاکم بر بازار نفت و چشم انداز تغییرات بازارهای انرژی در سالهای پیش رو، سرمایه گذاری در حوزه پایین دست نفت و بوجود آوردن این نوع زنجیره ها در بازارهای هدف و مناطق دارای پتانسیل رشد تقاضا بویژه کشور چین مورد توجه بسیاری از کشورها و شرکتهای مهم نفتی قرار گرفته است. این راهکار بدون شک می تواند در زمره سیاستهای راهبردی صادرکنندگانی که در حال افزایش توان پالایشی خود هستند لحاظ شود. آنان تلاش خواهند کرد که با افزایش ظرفیت پالایشی خود خصوصاً در خارج از کشور و نقاط پرمصرف جهان تا حد زیادی از داشتن بازار تقاضا برای تولید نفتشان مطمئن شده و بخش اعظم صادرات نفت خام خود را از این طریق مدیریت نمایند. همچنین با ایجاد امکانات عرضه فرآورده های پالایشی به صورت عمده و یا خرده فروشی از ثبات و تداوم چرخه تولید نفت خام تا مصرف فرآورده های نفتی اطمینان حاصل نموده تا بتوانند موقعیت محکمتری را در بازارهای نفت خام و فرآورده های نفتی بدست آورند.